W 1816 r. ks. Stanisław Staszic powołał Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze dla Ratowania się Wspólnie w Nieszczęściach, zatwierdzone ostatecznie przez cara w 1822 r. Była to pierwsza samopomocowa, spółdzielcza organizacja chłopska na ziemiach polskich. W chwili powstania Towarzystwo zrzeszało 329 chłopów. Oprócz działalności rolniczej członkowie zajmowali się produkcją i usługami: Towarzystwo prowadziło cegielnię, młyn, kuźnię i karczmę. Wypracowane dochody i składki członkowskie były przeznaczone m.in. na wsparcie dla najuboższych, utrzymanie szkoły czy też stypendia dla zdolnych uczniów. Członkowie Towarzystwa tworzyli także rodziny zastępcze dla sierot. Przy organizacji funkcjonował także bank pożyczkowy, który udzielał pożyczek pieniężnych i zbożowych, świadczył również pomoc w przypadkach klęsk żywiołowych. Towarzystwo funkcjonowało przez około 120 lat, ale po okupacji hitlerowskiej zostało zlikwidowane – po odzyskaniu niepodległości ówczesne władze komunistyczne przejęły znacjonalizowały zachowany majątek i na mocy dekretu Bolesława Bieruta w 1951 r. rozwiązały Towarzystwo.
Stanisław Staszic zmarł 20 stycznia 1826 r. W testamencie cały swój majątek zapisał na cele społeczne, m.in. szpital i domy zarobkowe dla ubogich.
Zdjęcie tytułowe: https://www.muzeum-hrubieszow.com.pl/wp-content/uploads/2021/02/staszic_2.webp
Tekst i rycina: https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/Prekursorzy,ekonomii,spolecznej,4292.html
Zdjęcia: https://archiwum.pan.pl/images/wydawnictwa/AUTOBIOGRAFIA-TESTAMENT-STASZICA/0001.jpg
https://kosciolbielanski.pl/zespol-klasztorny-kamedulow/files/2018/06/GRôB-KS.-S.-STASZICA-c-Dobre-Miejsce-e1532424996244.jpg
